Dickensplaats
Verdichten in de wederopbouw: zo ziet dat er uit
Dickensplaats, Utrecht
De wederopbouw biedt kansen
Veel van de naoorlogse wederopbouwwijken zijn relatief dun bebouwd. Daarom lijken ze bij uitstek geschikt voor de verdichtingsopgave. Soms door sloop-nieuwbouw, maar gelukkig ook door behoud en verdichting.
De buurt Halve Maan in Utrecht. Ze wordt gerekend tot de top 30 meest geslaagde voorbeelden van naoorlogse woningbouw. Hoe doe je dat het best, verdichten binnen een wijk met zo’n herkenbaar karakter?
Van garagebox naar eengezins-woning
Terwijl de buurt wordt gekenmerkt door open blokken met groene tussengebieden, had Dickensplaats een stenig en dicht karakter. In het L-vormige binnengebied stonden garageboxen en een autoshowroom. De wens was om in deze strook 24 appartementen, 24 eengezinswoningen in de sociale sector met tuinen, publiek groen met volle grond en parkeergelegenheid te realiseren. Met respect voor de architectuurgeschiedenis van de buurt. Dat vroeg om een subtiele stedenbouwkundige oplossing en een beeldtaal die herkenbaar refereert aan de wederopbouw.
Subtiele strokenbouw
Op de noordelijke kop van het plot maken we een appartementenblokje van 5 verdiepingen met 24 woningen en een brede leefgalerij op het zuiden. Alle bewoners hebben plek om eigen meubels buiten te zetten. Bovendien maken we woningen aan de straat, met grote ramen en een groene voorzone. Zo zorgen we voor levendigheid en een gevoel van sociale veiligheid op straat.
Op het binnenterrein is in samenspraak met de buurt gekozen voor een rij korte en twee-laagse volumes met eengezinswoningen. Elk met een eigen achtertuin en drie kamers op de verdieping. Ze staan parallel aan het appartementengebouw en dwars op de omliggende langgerekte bebouwing. Het beschermt de privacy van omwonenden en creëert een intiem binnengebied voor de nieuwkomers.
Welke beeldtaal hoort hier?
Wat karakteriseert deze omgeving? Belangrijke ingrediënten zijn etagebouw met horizontale betonbanden, metselwerkvlakken en buitenruimtes met gemetselde dammen als verticaal accent. En natuurlijk de herkenbare gele steen.
In het appartementenblok hebben we hiermee gewerkt om langs de straat aan te sluiten op de naastgelegen kopgevels. Met een donkerder steen op de begane grond en een gelige steen op de verdiepingen, en met brede betonbanden ertussen. In tegenstelling tot de naastgelegen subtiele puntdaken, omlijsten wij de kroon met een geribbeld detail in het metselwerk.
In de eengezinswoningen gebruiken we dezelfde beeldtaal, maar met meer nadruk op de individuele woningen. Bijvoorbeeld door de betonbanden te onderbreken en juist het verticale metselwerk door te laten lopen. We gebruiken terugliggende vlakken van klampliggende stenen om onderscheid te maken tussen de eerste en tweede verdieping en tussen individuele woningen.
Energie-experiment
Met de stand van de kennis in 2015 over kosten, risico’s en onderhoud van installaties durfde opdrachtgever Mitros in Dickensplaats te experimenteren met vernieuwende energietechniek. Het resultaat is een all-electric plan met twee verschillende energieconcepten. De appartementen hebben ieder een eigen luchtgekoelde warmtepomp op het dak staan, aangevuld met PV-panelen en een WTW (EPC = 0,4). De eengezinswoningen zijn voorzien van PVT panelen, die tegelijkertijd stroom opwekken en water verwarmen (EPC =0).
Daarnaast hebben we ons tijdens de sloop gezamenlijk ingespannen om de prachtige puien van de autoshowroom te sparen voor herbestemming. Die zijn gebruikt in de gevel van de Boomtoren, op het Hof van Cartesius, een circulaire broedplaats in Utrecht.