Jurriaan van Stigt column
Voor de meeste mensen zal bouwen met leem nogal ouderwets klinken. In de discussie over biobased bouwen komt het ook niet aan de orde. Toch is het de vraag of dat wel terecht is. Want de productie van leemstenen vraagt heel weinig energie en kan gedaan worden met elektrisch aangedreven apparatuur. Klei is in Nederland ruim voorhanden en komt jaarlijks ons land binnen bij de grote rivieren. Die klei graven we natuurlijk uit om droge voeten te houden en ruim baan te maken voor het water. Tot nu toe bakken we daar de prachtigste stenen van en dat gaat hopelijk zo blijven, mits op een CO2 extensievere manier. Maar we kunnen er natuurlijk ook ongebakken mee gaan bouwen. Op de TU Delft is Yask Kulshreshtha gepromoveerd op een vocht- en waterbestendige steen, ongebakken en biologisch gestabiliseerd met koeienmest. Inmiddels heet het bedrijf dat hiermee aan de slag is gegaan Coolbricks en maken ze stenen in Oeganda en in India.
Ook in Nederland kunnen we dit doen. De machines worden hier ontwikkeld, bijvoorbeeld door Oskam V/F. En als we ergens genoeg klei en koeien hebben is het hier! Toepassing in de bouw heeft veel voordelen. De combinatie van hout en leem is gunstig voor het accumulerend vermogen en de demping van temperatuurschommelingen. De impact op de installaties, of beter gezegd de vermindering van installaties, zou een mooi vervolg onderzoek waard zijn. Het op grotere schaal toepassen is vanzelfsprekend de volgende uitdaging. In de Malinese projecten van LEVS architecten maken we al jaren dragende muren van leem. In Nederland vraagt dat nog om doorontwikkeling van het materiaal. Daarom werken wij vanuit LEVS samen met Oskam en TNO aan leemstenen die voldoen aan alle eisen voor de Europese markt.
Als laatste vraagt een ieder zich nu natuurlijk af, maar stinken stenen met koeienmest dan niet heel erg? Kijk zelf:
Fancy making house from mud and cow dung? Here is what you need to know - YouTube