Gebiedsontwikkeling Cruquius Binnenbocht
Een scharnierend drietal
Gebiedsontwikkeling Cruquius Binnenbocht, Amsterdam
Van pionier tot gebiedsontwikkelaar
De ooit florerende haven met oliefabrieken en specerijenhandel op het Amsterdamse Cruquiuseiland was in 2006 nagenoeg verdwenen. De haven had plaats gemaakt voor zware industrie met een betoncentrale, staal- en afvalbedrijven. Omgeven door water en wind, op een doodlopend stuk en met uitzicht op deze industrie, betrokken wij in 2008 ons nieuwe kantoor aan de Cruquiusweg.
Tijdens de crisisjaren die volgden kochten vastgoedbeleggers, met Amvest als grote trekker, het verder leeglopende eiland op om dit te kunnen ontwikkelen tot woon/werkgebied. De lege gebouwen werden langzaamaan bevolkt door initiatiefrijke startups, de nieuwe broedplaatsen en kwartiermakers van Cruquius. Als ‘bewoners’ van het eiland raakten we geïnspireerd door de ruige cultuurhistorie en toekomstige ontwikkelingen. We besloten initiatief te nemen met een transformatievoorstel voor de kenmerkende loods van afvalbedrijf Remepa en gingen met de nieuwe eigenaar Amvest om tafel. Het idee ontstond om tegelijk de complexe kavels naast de loods mee te ontwikkelen. Dit leidde tot de intensieve gezamenlijke gebiedsontwikkeling en architectonische invulling van de gehele binnenbocht aan de Cruquiusweg.
Samenhang in complexe plot creëren
De driehoekige vorm van het te ontwikkelen gebied was ongebruikelijk en de positie van de loods bepalend voor de plot van de andere projecten. Het uitgangspunt was drie verschillende woongebouwen in onderlinge samenhang te ontwerpen. Na vele volumestudies en een constante helicopterview zijn we tot een zorgvuldige en lenige invulling van het plan gekomen. Daardoor zijn we erin geslaagd het ontwerp voor de drie gebouwen een stedenbouwkundige en ruimtelijke samenhang, architectonische connectie met de aangrenzende gebieden en diversiteit in typologie te geven.
Een scharnierend drietal
In het kleinere, peervormige gebouw 2Peer delen jonge bewoners een woning. Zij wonen aan het groene en levendige hart van het Cruquiuseiland. Het gebouw heeft dezelfde beeldtaal als de gebouwen aan de overzijde van de weg, industrieel met donkere tinten. De karakteristieke beeldbepalende Loods is gereconstrueerd en bevat acht loftwoningen met een parkeerruimte in het gebouw. De Loods sluit via een voetgangerszone aan op de stadswoningen van het witte maritieme terrasgebouw De Bocht. Over de inpandige parkeergarage van het gebouw heen, loopt het appartementencomplex als een zonnige bergrots op tot vijftien lagen met bijna net zoveel woningtypes. Van sociale huurwoning tot penthouse. De verschillen van de drie gebouwen tonen het gemengde karakter van het gebied; het samenspel vormt een vanzelfsprekend geheel. In de Cruquius Binnenbocht opent dit markante drietal zich als een soepel scharnier richting haar bewoners en het omringende water van de haven.
Vervuilde grond als kans
De grondvervuiling was een streep door de rekening voor ondergronds parkeren en de transformatie van de loods. We gingen omdenken. De eerste vraag die we ons stelden was waarom behoud van de loods essentieel was. Het antwoord daarop was helder: de zichtbare verwijzing naar de historie van het eiland. Op bijzondere wijze hebben we deze identiteit in het ontwerp verwerkt. Een reconstructie met de herkenbare contour van de loods en terugplaatsing van karakteristieke elementen zoals de stalen spanten met vakwerkliggers, lichtstraten en de bakstenen buitengevels. Via de grote loodsentree parkeren de bewoners van de loftwoningen onder hun huis waarmee het gevoel van de ooit bedrijvige loods versterkt wordt.
Ondergronds parkeren was ook geen optie voor het grotere complex De Bocht aan de kade. De wens om auto’s waar mogelijk uit het straatbeeld te weren dwong ons om lenig met wens en realiteit om te gaan. De kracht van het ontwerp is dit realistisch idealisme geweest. Het parkeren voor ruim 120 woningen vindt in het hart van het gebouw plaats. Om het grote volume van de garage heen ontwierpen we kadewoningen, commerciële ruimtes en sociale huurwoningen aan een verhoogd binnenhof en de trapsgewijs oplopende woningen tot aan het hoogteaccent van 15 verdiepingen. Het witte gebouw oogt daarmee als een rotsformatie waar de bewoners vanaf elk terras optimaal van de zon en uitzicht kunnen genieten.
Complexe stapeling gevel
Het complex De Bocht herbergt vele functies en verschillende woningtypologieën. Deze complexe stapeling bleek bij uitstek geschikt voor uitwerking in BIM. Daarmee kon ook de slag naar volledige prefabricage gemaakt worden. Alle gevelelementen - circa duizend - volledig zijn in de fabriek gemaakt. Meer dan de helft daarvan bestond uit sandwichelementen compleet met beton, metselwerk, isolatie, kozijnen, glas en gevelroosters. De overige elementen bestonden uit kolommen balken, balkon elementen en enkelzijdige gevelelementen. De Bocht is daardoor geheel steigerloos opgetrokken tot een hoogte van bijna vijftig meter. Deze methode is bijzonder efficiënt maar alleen mogelijk als een gebouw volledig en zeer gedetailleerd is uitgewerkt. We hebben dit diepgaande niveau in BIM kunnen realiseren door een integrale aansturing van en nauwe samenwerking met alle bouwpartners. Als BIM coördinator konden we dit proces zodanig sturen om het geheel tot een goed eindresultaat te brengen.
Community-base van de Binnenbocht
Mensen willen ruimte en natuur om zich heen, maar evenzeer het gevoel dat ze in een stad wonen. Mensen houden van karakteristieke plekken met de kwaliteit van nu. Het benadrukken van dit karakter in nieuwe bebouwing is nog geen garantie voor leefbaarheid. Daarom hebben nagedacht over voorwaarden om een nieuwe community te creëren. Ontwerpen voor verschillende doelgroepen is er één van. We hebben een samen-woonconcept ontwikkeld voor 2Peer. Twee mensen delen een gemeenschappelijke keuken en een relatief kleine woonkamer. De slaapkamer is heel groot en bevat een eigen badkamer. Bewoners behouden zo hun privacy terwijl de ontmoeting blijft bestaan. Een andere voorwaarde voor een prettige community is natuurlijk de omgeving. De vorm, hoogte en architectuur geven openheid en ruimte voor beleving van het water. De gebruiksvriendelijke materialen op maaiveld, looproutes in meerdere richtingen en de industriële elementen in de openbare ruimte stimuleren ontmoeting en herkenning. Op deze wijze wordt de diversiteit van mens en gebouw verbonden met de gemeenschappelijke historie van dit eiland. De basis voor de community in de Cruquius Binnenbocht staat als een geolied scharnier.
De gebiedsontwikkeling met Amvest op Cruquius betreft ook de transformatie van een oude wijnterminal tot een mixed use ensemble met restaurant The Harbour Club.
Info
- Opdrachtgever
- Amvest
- Ontwerp
- Adriaan Mout, Jurriaan van Stigt, Marianne Loof
- Projectteam
- Surya Steijlen, Marco Rats, Tibor Kis, Lenka Rezbarikova, Ingeborg van Lent, Eerde van Leeuwen, Daan Goedhart, Dennis Meijerink
- Programma
- 26.000 m² met 42 huur- en 49 koopwoningen, 19 sociale huur/koop woningen, 11 stadswoningen, 700 m² commerciële ruimte, 8 loftwoningen, 24 appartementen voor woningdelers, 3 inpandige parkeergarages
- Locatie
- Amsterdam
- Jaar
- 2015 –
- Aannemer
- Koopmans
- Ontwerp openbare ruimte
- Buro Lubbers
- Artist impressions
- Zes X Zes, Moare