Column Marianne Loof | Handschoen of Want

Bij de uitreiking van de A.A.P, de Amsterdamse Architectuur Prijs werd de bekendmaking van de winnaar, Ru Paré Community, uitgebreid ingeleid door Michiel Riedijk met de vraag wat een gebouw moet zijn: een handschoen of een want? Een handschoen past exact en laat tot in detail de vorm en de beweging van de hand zien. Terwijl een want allerlei verschillende handen kan omhullen waarbij de vingers van binnen eigen bewegingen kunnen maken die je aan de buitenzijde niet kan zien.

Deze vraag komt van Robert Venturi en Denise Scott Brown, twee van de grondleggers van het postmodernisme in de architectuur in het Amerika van de jaren zeventig. Waar het modernisme stelde dat ‘Less is more’ (Mies van der Rohe), stelden Venturi en Scott Brown ‘Less is a bore’.

De ‘handschoen of want’ vraag gaat echter niet over de historiserende interpretatie waar het postmodernisme om bekend is geworden, maar over het vermogen van gebouwen om telkens andere functies op te nemen. Om juist non-specifiek te zijn. Zoals industriële gebouwen uit de 19de en 20ste eeuw, die met hun kolom-structuren, hoge verdiepingen en grote ramen telkens weer ander gebruik mogelijk hebben gemaakt. Het antwoord was dan ook dat een gebouw moet een ‘want’ zijn, geen handschoen.

De na-crisis trend laat een hang naar ‘handschoenen’ zien. Expressieve gebouwen die exact de elegantie en beweeglijkheid van de vingers tonen; unieke vormen en met weelderige groene gevels, verbeeld in high-end renders. Maar nu de bouwkosten angstaanjagend stijgen, horen wij bij nieuwe tenders en ontwerpopdrachten dat het ‘over moet zijn met die gekkigheid’.

Dat een periode van overvloed voorbij is kan louterend zijn. Maar laten we dan wel echte wanten maken, geen uitgeklede handschoenen. Laten we gebouwen maken die generieke kwaliteiten hebben, waarin de veranderlijke toekomst telkens weer kan passen. Duurzaam en circulair dus. Ru Paré Community was de ‘beste want’ van Amsterdam volgens de jury met voorzitter Michiel Riedijk. Venturi-Scott Brown revisited.

april 2018, Cobouw.nl