Column Adriaan Mout | Modernisme en een lege kofferbak

Met dank aan de politiek is de architectuurdiscussie op de architectuurplatforms en zelfs in dagbladen weer volop tot leven gekomen. De berichtgeving rondom de verbouwing van Het Binnenhof en de retoriek rondom de statenverkiezingen hebben veel architecten en critici naar de pen doen grijpen.

De discussie lijkt zich daarbij te vernauwen tot de tegenstelling modernisten-traditionalisten of anders gezegd: de koestering van wat we hadden versus het zoeken naar vernieuwing die een veranderende samenleving accommodeert. Dat deze tegenstelling veel te simpel is, werd overtuigend weerlegd door onze brancheorganisatie BNA in hun pamflet ‘Leve de architectuur, vier de verschillen!’

Met collega-architecten bezocht ik vorige week de Unité d’Habitation, een woongebouw uit 1952 in Marseille ontworpen door Le Corbusier, onze jeugdheld en één van de grondleggers van het modernisme. We werden overdonderd door alle facetten van dit gebouw, doorontwikkeld tot het laatste prachtige detail. Een gebouw met vooruitstrevende experimenten op technologisch gebied, gebruik van gemeenschappelijke voorzieningen en toepassing van nieuwe ontsluitings- en woningtypologieën.

Vergelijk dat eens met onze huidige bouwcontext. Deze lijkt, ondanks de hoogconjunctuur, gedreven door Excel sheets die ieder experiment bij voorbaat de kop in dreigen te drukken. Terwijl we nu juist behoefte hebben aan onderzoek, idealisme, experiment en vernieuwing. Dit alles ten dienste van een echt veranderende samenleving, zoals Le Corbusier in Marseille.

Maar laten we ook oog hebben voor de valkuilen en de andere tijdgeest van onze moderne leermeesters. In de huidige veranderende samenleving spelen schaal, context en verankering in een stad een belangrijke rol. En hierin sluit de Unité, ongenaakbaar, letterlijk opgetild en daardoor losgerukt van zijn omgeving, niet meer aan op onze tijd. Dat ondervonden wij bij terugkomst bij de auto: al onze bagage was gestolen! Onze modernistische euforie was even getemperd. Maar uiteindelijk gaat het niet om stijl, het gaat erom goede architectuur te maken die verandering accommodeert en ook bestand is tegen die verandering.

april 2019, Cobouw.nl