Column Adriaan Mout | Collective comeback: ijdeltuiterij of kans?

Soms is het leuk om je oude leermeesters uit Delft weer eens te horen. Die gelegenheid was er vorige week toen Herman Hertzberger de tentoonstelling Collective Comeback in het Architectuurcentrum Amsterdam opende.

Collective comeback: ijdeltuiterij of kans?
In het algemeen had hij weinig goede woorden over voor de huidige generatie architecten die volgens hem niet zien wat er echt nodig is. Hij vindt ze ijdeltuiten die niet van mensen houden.

De oude man was ook kritisch over de vergelijking die de tentoonstelling probeert te maken tussen de idealen van collectiviteit uit de jaren ’65-’85 en de zogenaamde revival van collectieve architectuur nu. Overmaat loont en leidt tot ontmoeting en een betere samenleving is zijn overtuiging. Nu worden we afgerekend op overmaat in de zoektocht naar steeds scherpere bruto-netto-verhoudingen. Ontwerpen op excel sheets in plaats van op kalkpapier.

Inmiddels weten we dat de overmaat van toen nu niet meer werkt. Integendeel, die heeft vaak geleid tot verloedering en criminaliteit. En in de zogenaamde revival van collectieve architectuur speelt betaalbaarheid zeker een rol. Maar verder zijn de motieven achter idealistische thema’s eigenlijk helemaal niet zo erg veranderd en nog net zo actueel. In Amsterdam bestaat meer dan de helft van de huishoudens uit 1 persoon. Landelijk is dat over niet al te lange tijd 1 op de 4. Met eenzaamheid als één van de grote huidige maatschappelijke problemen als gevolg. Het delen van voorzieningen leidt tot ontmoetingen. Delen en collectiviteit horen bovendien bij een trend waarbij persoonlijk bezit niet langer leidend is.

Als Hertzberger zijn cynische oudemannenbril af zou zetten, dan zou hij zien dat de idealen van toen nog steeds levend zijn. Ze geven een antwoord op actuele vraagstukken van isolement, verdichting, verdeling van schaarste en eindigheid van grondstoffen en energie. Laten we de Collective Comeback inzetten om echt stappen te zetten naar nieuwe duurzame woon- en leefvormen.

januari 2019, Cobouw.nl